GẠO

Bombax malabarica (DC.) Merr.

Họ: Gạo Bombacaceae

Bộ: Bông Malvales

Mô tả:

Cây rựng lá vào mùa khô, cao 30 - 35m thân tròn, thẳng. Có bạnh vè lớn trên thân nhỏ và trên cành già đều có gai lớn. Cành mọc ngang. Tán lá rộng, thưa; lá kép chân vịt mọc cách, có 5 - 7 lá nhỏ. Phiến lá mỏng, dài 9 - 17cm rộng 4 - 7cm hình bầu dục mác hoắc trứng ngược mác đấu có mũi nhọn, mép lá nguyên, hai mặt đều nhẵn. Cuống lá nhỏ dài 1,5 - 2cm lá kèm nhỏ.

Hoa màu đỏ, đôi khi màu đỏ vàng lớn, đường kính tới 10cm mọc đơn độc hoặc tah2nh cụm 3 cái ở phía gần đầu cành. Hoa nở sau khi lá rụng. Cuống hoa thô ngắn. Cánh đài dầy, nạc, hình đấu, màu xanh, mặt trong có lông tơ, mép xẻ 5 thùy. Cánh tràng 5, dày, nạc, màu đỏ xếp văn, 2 mặt đều phủ lông.

Nhị nhiều chỉ nhị hợp chia làm 6 bó bó ở giữa ngắn hơn. Bầu thượng 5 ô, mỗi ô nhiều noãn. Vòi dài, vượt lên khỏi nhụy đầu xẻ 5; quả nang hóa gỗ. Khi chín màu đen, tách thành 5 mảnh, chứa nhiều hạt, thình trứng ngược, nhẵn, bóng, có nhiều lông dài màu trắng

Phân bố:

Cây phân bố Việt Nam Trung Quốc, Lào, Srilanca, Malaysia, Indonesia...

Việt Nam: cây mọc tự nhiên, hay gây trồng ở khắp các tỉnh, từ đồng bằng trung du tới miền núi. Đây là loài hoa biểu tượng cho người phụ nữ Tây Nguyên và được gọi là hoa Pơlang

Mùa hoa tháng 2 - 3. Mùa quả tháng 5 - 7.

Công dụng:

Gỗ màu trắng, vàng nhạt, dác lõi không phân biệt, vòng năm không rõ, tia và mạch đều to, mềm, nhẹ. Tỷ trọng 0,331. Lực kéo ngang thớ 15 Kg/cm2, lực nén dọc thớ 191 Kg/cm2, oằn 0,378 Kg/cm2. Dễ mối, mục nên chỉ được dùng vào các công cụ thông thường như đóng hòm, làm diêm, làm củi...

Vỏ có nhiều sợi. Bông của hạt không dệt được, nhưng dùng nhồi gối nệm rất tốt. Cây có thân thẳng, phân cành cao, hoa đẹp nên cũng được trồng làm cảnh.

Tài liệu dẫn: Cây gỗ kinh tế - Trần Hợp, Nguyễn Bội Quỳnh - trang 81.