Me

Sinh ra từ vùng nhiệt đới châu Phi, cây Me đã được trồng rộng rãi ở nhiều nước nhiệt đới Nam Á, nhưng chẳng hiểu sao, nó lại được xem là một loài cây đặc hữu của Ấn Độ, và vì vậy tiếng Á Rập đã gọi nó là “tamar hindi”, nghĩa tiếng Anh là Indian date, tiếng Việt là Chà là Ấn.  Có lẽ cũng từ đó nó đã mang tên khoa học là Tamarindus indica.

Me là một loài cây thân gỗ lớn, có thể cao đến 20 m, thường xanh khi sống trong vùng khí hậu không có mùa khô, rụng lá trong môi trường nhiệt đới ẩm đổi mùa. Là một loài cây nhiệt đới, cây Me rất nhạy cảm với sương giá, chịu đựng tốt với vùng khí hậu nóng và đất khô. Cây có lá kép lông chim với 10 – 40 lá chét nhỏ, mọc đối. Hoa mọc thành chùm, cánh hoa màu vàng. Quả dạng quả đậu, màu nâu, chứa thịt mềm, chua và nhiều hạt có áo hạt cứng.

Khi quả me còn non, thịt quả cứng, màu xanh và rất chua, ít được sử dụng để ăn trực tiếp, chỉ được dùng như một hợp phần của đĩa gia vị tươi sống. Quả già giảm chua dần rồi rất ngọt khi chín muồi. Nhiều người rất thích ăn quả me vừa ướm chín, lúc đó quả bắt đầu bong vỏ, thịt quả xốp, được gọi là Me rốp, ăn thấy chua chua, ngọt ngọt, bùi bùi rất thú vị. Nhiều nơi, dùng quả Me chín làm món tráng miệng như một loại mức hoặc pha trộn vào nước ép trái cây hay một thức uống ngọt nào đó, khiến các thứ thức uống này sẽ có hương vị mới hấp dẫn hơn. Ở Thái Lan, có một giống me ngọt, quả ít chua dù chưa chín, thường được dùng để ăn như một loại trái cây tươi. Đôi khi cũng được ngâm đường với ớt để tạo ra kẹo Me. Hiện tại các chợ ở các thành phố lớn đang tràn ngập quả Me Thái và cũng không thiếu mặt hàng nước Me đóng hộp.

Me còn được trồng làm cây bóng mát và cây cảnh phổ biến nhiều nơi, ngoại trừ chỗ úng ngập. Nói đến Me, ai cũng liên tưởng được vị chua thanh tao của quả Me, vị chua ngọt ngào luôn gắn liền với đời sống dân giã. Ngày Tết, bên cạnh nhiều loại mứt truyền thống, như mứt gừng, mứt dừa… còn có thêm mứt Me, và Me dầm. Vị Me dầm chua chua, ngọt ngọt khó tả, ai thưởng thức rồi cũng thấy … khó quên.

Không chỉ dùng làm thực phẩm, Me còn là một loài cây dược liệu. Cả thịt quả, lá và vỏ cây đều được sử dụng cho y học, dùng đắp ngoài da trị viêm khớp, bong gân, viêm nhiễm quầng thâm hay đinh nhọt;  uống để xổ giun, điều trị tiêu chảy, lỵ, bệnh vàng da, bệnh trĩ; nấu nước ngậm, súc miệng chữa được viêm lợi.


Comments