 Với cái tên tượng hình – Muồng ngủ – đủ cho bất kì ai quan tâm có thể nhận
dạng được, bởi chỉ cần chịu khó đợi đến hoàng hôn, sẽ thấy toàn bộ lá của cây
dần dần xếp lại như kiểu xếp lá thẹn thùng của loài cây Trinh nữ mỗi khi chịu
một sự va chạm nho nhỏ nào đó. Toàn bộ lá Muồng ngủ không chỉ lim dim ngủ lúc
ngày chuyển đêm mà cũng khép nép rũ mình khi trời mây vần vũ chuyển mưa, vì vậy
có tên tiếng Anh là Rain tree. Nhờ vậy, vòm tán Muồng ngủ đã nhường những
khoảng không gian đủ cho sương sa vào những đêm mùa hạ, đủ cho những hạt mưa
trái mùa phát tán theo chiều trọng lực, khiến cho những loài cây cỏ nhỏ hơn
sống ở tầng bên dưới đêm đêm đủ oxy để thở, hay đủ hơi ẩm để tắm mình… nhờ thế
mà xanh tươi cùng vạn vật, xanh hơn hẳn những thảm cỏ chung quanh. Quả của
muồng ngủ dạng quả đậu dẹp, trông như quả me nên nó còn có tên là Me tây tương
ứng với tên tiếng Anh là French tamarind, và có lẽ đây là một loại quả hợp khẩu
vị với loài khỉ ở vùng nguyên sản, nên nó lại có tên là Monkey pod. Người Châu
Mỹ Latin dùng lá để chăn nuôi trâu, bò, dê nên gọi tên cây là Cow tamarind,
cũng dùng quả làm nước giải khát nên gọi tên cây là Coco tamarind…. Ở Việt Nam, cây muồng ngủ được trồng rộng rãi làm cây
che bóng ở nhiều thành phố từ Bắc chí Nam như Hà Nội, Huế, Tp Hồ Chí Minh… và
nhiều thành phố khác ở Miền Trung và Tây nguyên. Muồng ngủ xuất hiện trong hệ thống
cây xanh đô thị với nhiều tên gọi khác nhau: Muồng ngủ, Điệp tây, Me tây, Còng…
Với những ưu điểm nổi bật như cành nhánh dẻo dai, mang lá kép với những lá chét
nhỏ và luôn xếp lại lúc trời mưa, nên ít chịu trọng lực của lượng nước mưa lúc
mưa lớn, ít cản gió lúc gió to, nhờ vậy ít gãy cành mặc dù cành nhánh tỏa rất
rộng. Đây là một trong những kiện tướng tỏa bóng trong làng cây xanh đô thị, một
cây tuổi lên năm trên nền đất thích hợp đã đủ tỏa bóng cho một không gian cả
trăm mét vuông. Cây muồng ngủ sinh trưởng rất nhanh, biên độ sinh thái rộng, thích nghi
với mọi điều kiện khí hậu, thời tiết, địa hình, có rễ cọc ăn sâu, rễ con nhiều
và lan rộng, chịu được đất chua, úng, đồng thời chịu được khô hạn rất tốt, rất
ít tróc gốc khi gặp bão, vì thế nó được chọn trồng ở nhiều nơi, rất thích hợp
cho các công viên lớn, các khuôn viên công sở, trường học và cả trên vỉa hè
rộng hoặc các bờ sông, con nước. Cây muồng ngủ cho hoa dạng cụm hình đầu, hoa nhỏ, khi
hoa nở các nhị màu hồng hay tím nhạt bung ra tua tủa rất đẹp và phảng phất
hương thơm dịu nhẹ rất thích hợp để tôn tạo cảnh quan. Nhiều bộ phận cây muồng ngủ cũng
có tác dụng làm thuốc như: vỏ và lá cây muồng ngủ được dùng trị bệnh tiêu chảy (Philippines),
rễ cây dùng trị bệnh ung thư dạ dày (Venezuela), hạt được dùng để nhai trị vết
thương ở vùng hầu họng (West Indies). Gỗ Muồng ngủ chắc, có thớ mịn và vân đẹp
có thể dùng làm mộc mỹ nghệ, chế biến thành các thương phẩm lưu niệm đặc trưng
rất hay, chẳng hạn như ở Hawai, người ta dùng nó để làm muỗng, nĩa và các đồ
treo tường trang trí. Ở Việt Nam, ngoài việc trồng tạo bóng và tôn tạo cảnh
quan, chưa thấy có mô hình trồng rừng lấy gỗ nguyên liệu hay trồng làm vành đai
phòng hộ, che bóng cho các cây công nghiệp, trong lúc ở nhiều nước trên thế
giới, nó được xem là cây che bóng tốt cho các đồn điền cà-phê. |
|
|